ΑΝΑΠΟΛΩΝΤΑΣ ΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ

ΚΑΙ ΠΡΟΣΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ!

Το 55ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης είναι πια παρελθόν και το «Φίλμ Νουάρ» σταχυολογεί τρία από τα lowprofile «διαμαντάκια» που ανακάλυψε στις σκοτεινές αίθουσές του.

Η ΦΥΛΗ (THETRIBE)

Το φιλμ του Μίροσλαβ Σλαμποσπίτσκι, ενώ μοιάζει αρχικά με ενδοφιλμικό πείραμα, που δεν μπορεί παρά να αφορά τους πολύ μυημένους ρέκτες του διαφορετικού (οι ήρωες είναι όλοι κωφάλαλοι και συνεννοούνται στην νοηματική: κανένας υπότιτλος, καμιά εξήγηση), αποκαλύπτεται σαν μια ολοκληρωμένη, συναρπαστική ταινία με κώδικές απολύτως κατανοητούς, μια οπτική αναπαράσταση που καμιά ανάγκη δεν έχει απ’ τον λόγο για να λειτουργήσει.

Και, πιστέψτε με, λειτουργεί στην εντέλεια! Αρκεί γι’ αυτό, η δύναμη και η γλαφυρότητα της ιστορίας. Μιας σκληρής ιστορίας, οριακά γκαγνστερικής, που καμιά σχέση δεν έχει με μελοδραματισμούς, εύκολης κοινωνικής ευαισθησίας (τα άτομα με αναπηρίες δεν παρουσιάζονται σαν καλοκάγαθοι άγιοι, είναι εξίσου ικανά για το κακό).

Το «Thetribe» είναι μια σπουδαία κινηματογραφική εμπειρία χωρίς λέξεις ή μουσική. Η ωμή αποτύπωση του πραγματικού, μέσα σε ένα ιδιότυπο, βουβό νατουραλισμό, μιλάει πιο εύγλωττα απ’ τον οποιοδήποτε διάλογο. Πρωτόγονη συναισθηματική δύναμη (χωρίς την επένδυση της γλωσσικής «ζεστασιάς», οι πράξεις γυμνές, αποκτούν τερατώδεις διαστάσεις), φοβερή αφηγηματική τεχνική, άγρια ταξική κριτική. Άφωνο αυτό, άφωνοι κι εμείς! Όσοι βρέθηκαν στην πρεμιέρα του στο «Ολύμπιον», (στην οποία λιποθύμησε και άνθρωπος!), καταλαβαίνουν τι εννοώ. Οι υπόλοιποι να “χουν το νου τους για τη στιγμή που, σε αντιδιαστολή με την περήφανη σιωπή του, θα βουίξει ο τόπος για πάρτη του.

Γιάννης Σμοΐλης

anapolontas to festival tefxos 92 foto2

FORCEMAJEURE

Ο γαλλικός όρος «Forcemajeure», όπως είναι ο αυθεντικός τίτλος της ταινίας του υπέρ-ταλαντούχου Σουηδού Ρούμπεν Όστλουντ, μπορεί σε πρώτη ανάγνωση να σημαίνει «μείζων δύναμη», αλλά ως όρος έχει επικρατήσει να χρησιμοποιήσει για την «ανωτέρα βία» – για την περίπτωση εκείνη, δηλαδή, όπου οι συνήθεις πρακτικές σταματούν να εκτελούνται ομαλά λόγω συνθηκών που τις υπερβαίνουν.

Ακριβώς αυτό συμβαίνει στο φιλμ του Όστλουντ, που εκκινεί από μια εκπληκτική σεναριακή ιδέα: μια σουηδική οικογένεια με τα νιάτα και την φωτογένεια καταλόγου ΙΚΕΑ σταθμεύει για χειμερινές διακοπές σε ένα χιονοδρομικό κέντρο. Όλα βαίνουν καλώς(;), μέχρι που μια, θεωρητικά ελεγχόμενη, χιονοστιβάδα λοξοδρομεί και προκαλεί ανεξέλεγκτες αντιδράσεις. Κάπου εκεί, οι έννοιες της «μείζονος δύναμης» και της «ανωτέρας βίας» έρχονται σε ευθεία σύγκρουση.

Η δύναμη των αρσενικών που έχουμε χάσει τους εαυτούς μας αλλά πρέπει να παραμείνουμε «άντρες», των δυτικών ανθρώπων που πρέπει να υπηρετήσουμε μια συγκεκριμένη αντίληψη περί ασφάλειας, η οποία δεν συνειδητοποιεί πως ούτε ορθολογικά φερόμαστε, ούτε το χάος των ανθρώπινων αντιδράσεων εξαντλείται στην όποια λογική μας. Το υπέροχο στην περίπτωση του Ρούμπεν Όστλουντ είναι πως αποκαλύπτει τα παραπάνω όντας ακριβής σαν χειρουργός και την ίδια στιγμή, απόλυτα ξεκαρδιστικός.

Θα μπορούσε κανείς να πει ότι η κοφτερή ανατομία του Χάνεκε ποτίζεται με την απελπισμένη αμηχανία του Ρόι Άντερσον, αλλά και πάλι δε θα είχε καταφέρει να περιγράψει αυτό το τόσο ιδιαίτερο βλέμμα. Ένα υπέροχο σινεμά που καταφέρνει να σε κάνει να νιώθεις άβολα με τον εαυτό σου και σου αρνείται οποιαδήποτε εύκολη απάντηση.

Κωνσταντίνος Παύλου

anapolontas to festival tefxos 92 foto3

ΤΡΕΛΗ ΑΓΑΠΗ (AMOU RFOU)

Γιατί μπορεί να αισθάνεται ένας σκηνοθέτης την ανάγκη να σημειώσει σήμερα το δικό του υστερόγραφο στη ρομαντική περίοδο; Νοσταλγεί –ίσως και δικαιολογημένα– την εποχή στην οποία κάθε καλλιτεχνική πράξη έπρεπε να έχει κάποιου είδους διακύβευμα; Έλκεται από την αψάδα του ρομαντικού ιδεώδους και την πρόκληση τού να βρει τρόπο ν’ αποδώσει υπερβατικές μορφές και μεγάλες ιδέες; Θέλει να δηλώσει τη συνέπεια του τρόπου ζωής του με το «μήνυμα» του έργου τέχνης του;

Προσπαθεί να ξανανιώσει νέος, αν κι ευάλωτος μπροστά στην ματαίωση κάθε μικρού θανάτου; Στην περίπτωσή μας, η Τζέσικα Χάουζνερ κατάγεται από μια χώρα που όχι μόνο γνώρισε τον ρομαντισμό εξ αντανακλάσεως, αλλά συνδέθηκε με την… ψυχανάλυση και τον θετικισμό! Η τελευταία ταινία της Αυστριακής σκηνοθέτιδαςέχει ως φόντο τη ρομαντική εποχή και ως αφετηρία το πραγματικό περιστατικό της διπλής αυτοκτονίας του Γερμανού ποιητή Χάινριχ Φον Κλάιστ και της Εριέτα Φόγκελ, μιας όχι και τόσο κοντινής του γυναίκας, που έπασχε από ανίατη νόσο, το Νοέμβριο του 1811.

Ωστόσο, είναι μια σπουδή σ’ έναν τύπο ειρωνείας που επιτέλους δεν αποκλείει τη συναισθηματικότητα. Καθώς οι πρωταγωνιστές της ανταλλάσσουν λεπταίσθητες, μακρόσυρτες στιχομυθίες, οι επιφάνειες στους κλειστούς χώρους μοιάζουν να αφηγούνται ιστορίες –μοτίβα σε ταπετσαρίες, πτυχώσεις σε βαριά υφάσματα, διάκοσμοι επίπλων αποκτούν τρίτη διάσταση. Η αίσθηση του «ψηφιακού» στη φωτογραφία εξασφαλίζει την αποτύπωση της απειροελάχιστης λεπτομέρειας μαζί με την ψυχρότητα του βλέμματος από απόσταση: ενός βλέμματος που δεν περιηγείται τόσο σε τοπία που παίζουν με την εικαστική παράδοση του 19ου αιώνα, όσο στην αγωνία και την απορία της ανθρώπινης ψυχής που μένει απαράλλαχτη ανά τους αιώνες. Με τα κωμικά της ξεσπάσματα και τα μουδιάσματά της.

Γκέλυ Μαδεμλή



ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ Ο Γιάννης Φραγκούλης γεννήθηκε στην Αθήνα, το 1960, όπου τέλειωσε το εξατάξιο γυμνάσιο. Σπούδασε χημεία στον Καναδά, στο Μόντρεαλ (Quebec), στο Μόνκτον (New Brunswick) και στην Ορλεάνη (Γαλλία). Το 1989 σπούδασε φωτογραφία στην ΑΚΤΟ, στην Αθήνα. Παρακολούθησε σεμινάρια σημειωτικής, με το Δημήτρη Τσατσούλη (φωτογραφίας, λογοτεχνίας και θεάτρου), στο Ελληνοαμερικάνικο Κολλέγιο. Το 2009 τέλειωσε το Master in Arts, από το Middlesex University, με θέμα της διατριβής του, «Ο μύθος, μια αφηγηματική διακειμενικότητα». Το 1989 άρχισε να αρθρογραφεί και το 1990 ξεκίνησε να γράφει κριτικές κινηματογράφου. Το 1992 έγινε μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου, της οποίας έχει διατελέσει Πρόεδρος, και της FIPRESCI. Το 1994 έγινε μέλος του «Μικρό» (Σωματείο για την ταινία μικρού μήκους), στο οποίο ήταν Πρόεδρος για δύο θητείες. Το 2000 ξεκίνησε να διδάσκει σε σεμινάρια κινηματογράφου στην Ένωση Τεχνικών Κινηματογράφου και Τηλεόρασης (ΕΤΕΚΤ), στο «Μικρό», στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας, στο Μουσείο Κινηματογράφου, στο Μικρό Πολυτεχνείο, στη Σχολή Κινηματογράφου Λυκούργου Σταυράκου, στο δικό του χώρο και σε συνεργασία με τη filmfabrik Productions, στη Θεσσαλονίκη, όπου διδάσκει κινηματογράφο μέχρι σήμερα στο Κινηματογραφικό Εργαστήρι Fabula, το οποίο διευθύνει. Συμμετείχε στο στρογγυλό τραπέζι της FIPRESCI, στην Κωνσταντινούπολη και στη Φιλιππούπολη με θέμα τον βαλκανικό κινηματογράφο. Συμμετείχε σε κριτικές επιτροπές στα Κρατικά Βραβεία Ποιότητας και σε Φεστιβάλ, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Είναι επιστημονικός σύμβουλος του Εργαστηρίου Almakalma, το οποία ερευνά τον Ενιαίο Παραστατικό Χώρο (Performance). Κείμενά του έχουν δημοσιευτεί στην εφημερίδα Εξόρμηση, στην οποία ήταν υπεύθυνος του πολιτιστικού τμήματος, στην Αθηναϊκή, στη Νίκη, στο Μανδραγόρα, στην Ουτοπία, στη Σύγχρονη Εκπαίδευση, στον κατάλογο του Φεστιβάλ της Λάρισας, στη Γραφή, στο Κ.ΛΠ., στο Ριζοσπάστη και στο Αλμανάκ της ΠΕΚΚ. Ίδρυσε το περιοδικό «αντι-Κινηματογράφος», στο οποίο ήταν διευθυντής σύνταξης, το 1992, το περιοδικό «Κινηματογράφος και Επικοινωνία», στο οποίο ήταν διευθυντής, το 2000. Επιμελήθηκε και συνπαρουσίασε, μαζί με τον Κώστα Σταματόπουλο, την εκπομπή «Cineπλάνο», στο 902TV, από το 2008 έως το 2009. Ήταν υπεύθυνος για τους διαδικτυακούς τόπους www.cinemainfo.gr και www.theaterinfo.gr. Ίδρυσε και διεύθυνε το greeceactuality.wordpress.com. και τώρα διευθύνει και αρθρογραφεί στα www.filmandtheater.gr και www.thessalonikinfo.gr. Έχει μεταφράσει το βιβλίο του Jean Mitry, «Ο ρυθμός και η μουσική στον κινηματογράφο», έχει γράψει τα βιβλία «Η κωμωδία στον παλιό ελληνικό κινηματογράφο», εκδ. Έλευσις, το 2006, «Τι είναι ο κινηματογράφος;», εκδ. Κέντρο Πολιτιστικών Μελετών (σειρά νεανική Βιβλιοθήκη) και «Κώστας Φέρρης», εκδ. της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών. Έχει οργανώσει διάφορες εκδηλώσεις στην Ελλάδα, όπως το Αφιέρωμα στον Παλαιστινιακό Κινηματογράφο, το 2002, την Εβδομάδα Κλασικού Ιαπωνικού Κινηματογράφου και την Εβδομάδα Σύγχρονου Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, το 2002, ως μέλος της Π.Ε.Κ.Κ. Ήταν καλλιτεχνικός διευθυντής του Πανοράματος Νέων Δημιουργών, στο Ε.Κ.Θ., στη Θεσσαλονίκη, και ιδρυτής της Κινηματογραφικής Λέσχης Solaris, η οποία δραστηριοποιείται πλέον στη Θεσσαλονίκη. Διευθύνει το Αφηγηματικό Εργαστήριο Fabula, που ερευνά τον Ενιαίο Παραστατικό Χώρο. Έχει σκηνοθετήσει τρείς ταινίες μικρού μήκους, οι δύο πτυχιακές για το Master στο πανεπιστήμιο Middlesex, και την ταινία-ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους, «Η αγία της αρχαίας Μαντινείας». ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ «Μέσα από τις βιτρίνες», 8΄, 2009, σκηνοθεσία «Nafasz», 7΄, 2009, σκηνοθεσία «Η αγία της αρχαίας Μαντινείας», 50΄, 2010, ντοκιμαντέρ, σκηνοθεσία «Στιγμή απολιθωμένη», 31΄, 2010, ντοκιμαντέρ, σκηνοθεσία «Η τελευταία λατέρνα», 6΄, 2010, σεναριακή επιμέλεια «Το κλειδί της επιστροφής», 13΄, 2015, σεναριακή επιμέλεια «Το συρματόπλεγμα», 19΄, 2015, σεναριακή επιμέλεια «Στο Τσινάρι», 7΄, 2017, σκηνοθεσία «Sotos, ζωγράφος αει…πράγμων», 2020, 97΄, σκηνοθεσία-φωτογραφία ΒΙΒΛΙΑ «Ο ρυθμός και η μουσική στον κινηματογράφο», του Jean Mitry, μετάφραση, εκδ. Entracte και Σύγχρονη Εκπαίδευση, Αθήνα, 2001 «Τι είναι ο κινηματογράφος;», εκδ. Κέντρο Πολιτιστικών Μελετών, Αθήνα, 2004 «Κώστας Φέρρης», εκδ. Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών, Αθήνα 2004 «Η κωμωδία στον παλιό ελληνικό κινηματογράφο», εκδ. Έλευσις, Τρίπολη, 2006


Copyritght 2022 Thessalonikinfo / All rights reserved