55ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΖΕΛΙΜΙΡ ΖΙΛΝΙΚ

Ριζοσπάστης, αμφισβητίας

πρωτοπόρος, μοναχικός, ανεξάρτητος

του Γιώργου Παπαδημητρίου

Ο Ζέλιμιρ Ζίλνικ ύψωνε ανέκαθεν ανάστημα σε ό,τι του προκαλούσε ασφυξία, στοιχείο που διαφάνηκε ήδη από τις πρώτες τρεις μικρού μήκους ταινίες του, οι οποίες προβάλλονται στο πλαίσιο του αφιερώματος. Το μεγάλου μήκους ντεμπούτο του, Πρώιμα έργα (1969), εκφράζει τις αμφιβολίες και τις ζυμώσεις που γέννησε η Άνοιξη της Πράγας στα ενδότερα του σοσιαλιστικού κόσμου.

Η ουτοπία της αλλαγής μοιάζει ανέφικτη όσο ο συντηρητισμός έχει ακόμη τα ηνία, μοιάζει να μας λέει ο Ζίλνικ. Στην επόμενη ταινία του, με τον τίτλο Απογραφή (1975), ο Ζίλνικ βλέπει την κοινωνική πραγματικότητα μέσα από την οπτική του μετανάστη και αποτυπώνει το πόσο σκληρός και στυγνός μπορεί να φανεί ο «ελεύθερος» κόσμος. Η ταινία Πώς δενότανε το ατσάλι (1988) είναι μία πολιτική σάτιρα που εκτυλίσσεται την εποχή της πλήρους κατάρρευσης του υπαρκτού σοσιαλισμού. Τέλος εποχής, απομυθοποίηση συμβόλων, κρίση αξιών. Οι ταινίες Ο Τίτο ανάμεσα στους Σέρβους για δεύτερη φορά (1994) και Πισινός από μάρμαρο (1995) πραγματεύονται τη διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Ιδεολογική σύγχυση, νέες τάσεις, κατάρρευση προτύπων και κατασκευασμένων ειδώλων.

Στην ταινία Ευρώπη-Φρούριο (2000), ο Ζίλνικ επανέρχεται στο ζήτημα της μετανάστευσης και της στηλίτευσης των κοινωνιών της υποτιθέμενης ευμάρειας. Ακολούθως, η «τριλογία του Κένεντι», αποτελούμενη από τις ταινίες Ο Κένεντι επιστρέφει (2003), Ο Κένεντι στα απολεσθέντα (2005), και Ο Κένεντι παντρεύεται (2007), αποτελεί ένα στενάχωρο ημερολόγιο καταστρώματος της ταλαίπωρης ζωής και πορείας ενός ξεριζωμένου Ρομά. Τα σύνορα της Ενωμένης Ευρώπης δεν είναι σύνορα μεταξύ λαών, είναι πάνω απ’ όλα, σύνορα  μεταξύ πλουσίων και φτωχών, μεταξύ αποδεκτών και απόκληρων. Φτάνοντας στο τέλος της διαδρομής μας, η τελευταία του ταινία, Η Πιρίκα κινηματογραφείται (2013), φιλοτεχνεί το πορτραίτο της Πιρόσκα Τσάπκο, της ηρωίδας που είχαμε γνωρίσει στο ντεμπούτο του, Πρώιμα έργα. Ένα δοκίμιο αναστοχασμού και ολικού επαναπροσδιορισμού.



ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ Ο Γιάννης Φραγκούλης γεννήθηκε στην Αθήνα, το 1960, όπου τέλειωσε το εξατάξιο γυμνάσιο. Σπούδασε χημεία στον Καναδά, στο Μόντρεαλ (Quebec), στο Μόνκτον (New Brunswick) και στην Ορλεάνη (Γαλλία). Το 1989 σπούδασε φωτογραφία στην ΑΚΤΟ, στην Αθήνα. Παρακολούθησε σεμινάρια σημειωτικής, με το Δημήτρη Τσατσούλη (φωτογραφίας, λογοτεχνίας και θεάτρου), στο Ελληνοαμερικάνικο Κολλέγιο. Το 2009 τέλειωσε το Master in Arts, από το Middlesex University, με θέμα της διατριβής του, «Ο μύθος, μια αφηγηματική διακειμενικότητα». Το 1989 άρχισε να αρθρογραφεί και το 1990 ξεκίνησε να γράφει κριτικές κινηματογράφου. Το 1992 έγινε μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου, της οποίας έχει διατελέσει Πρόεδρος, και της FIPRESCI. Το 1994 έγινε μέλος του «Μικρό» (Σωματείο για την ταινία μικρού μήκους), στο οποίο ήταν Πρόεδρος για δύο θητείες. Το 2000 ξεκίνησε να διδάσκει σε σεμινάρια κινηματογράφου στην Ένωση Τεχνικών Κινηματογράφου και Τηλεόρασης (ΕΤΕΚΤ), στο «Μικρό», στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας, στο Μουσείο Κινηματογράφου, στο Μικρό Πολυτεχνείο, στη Σχολή Κινηματογράφου Λυκούργου Σταυράκου, στο δικό του χώρο και σε συνεργασία με τη filmfabrik Productions, στη Θεσσαλονίκη, όπου διδάσκει κινηματογράφο μέχρι σήμερα στο Κινηματογραφικό Εργαστήρι Fabula, το οποίο διευθύνει. Συμμετείχε στο στρογγυλό τραπέζι της FIPRESCI, στην Κωνσταντινούπολη και στη Φιλιππούπολη με θέμα τον βαλκανικό κινηματογράφο. Συμμετείχε σε κριτικές επιτροπές στα Κρατικά Βραβεία Ποιότητας και σε Φεστιβάλ, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Είναι επιστημονικός σύμβουλος του Εργαστηρίου Almakalma, το οποία ερευνά τον Ενιαίο Παραστατικό Χώρο (Performance). Κείμενά του έχουν δημοσιευτεί στην εφημερίδα Εξόρμηση, στην οποία ήταν υπεύθυνος του πολιτιστικού τμήματος, στην Αθηναϊκή, στη Νίκη, στο Μανδραγόρα, στην Ουτοπία, στη Σύγχρονη Εκπαίδευση, στον κατάλογο του Φεστιβάλ της Λάρισας, στη Γραφή, στο Κ.ΛΠ., στο Ριζοσπάστη και στο Αλμανάκ της ΠΕΚΚ. Ίδρυσε το περιοδικό «αντι-Κινηματογράφος», στο οποίο ήταν διευθυντής σύνταξης, το 1992, το περιοδικό «Κινηματογράφος και Επικοινωνία», στο οποίο ήταν διευθυντής, το 2000. Επιμελήθηκε και συνπαρουσίασε, μαζί με τον Κώστα Σταματόπουλο, την εκπομπή «Cineπλάνο», στο 902TV, από το 2008 έως το 2009. Ήταν υπεύθυνος για τους διαδικτυακούς τόπους www.cinemainfo.gr και www.theaterinfo.gr. Ίδρυσε και διεύθυνε το greeceactuality.wordpress.com. και τώρα διευθύνει και αρθρογραφεί στα www.filmandtheater.gr και www.thessalonikinfo.gr. Έχει μεταφράσει το βιβλίο του Jean Mitry, «Ο ρυθμός και η μουσική στον κινηματογράφο», έχει γράψει τα βιβλία «Η κωμωδία στον παλιό ελληνικό κινηματογράφο», εκδ. Έλευσις, το 2006, «Τι είναι ο κινηματογράφος;», εκδ. Κέντρο Πολιτιστικών Μελετών (σειρά νεανική Βιβλιοθήκη) και «Κώστας Φέρρης», εκδ. της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών. Έχει οργανώσει διάφορες εκδηλώσεις στην Ελλάδα, όπως το Αφιέρωμα στον Παλαιστινιακό Κινηματογράφο, το 2002, την Εβδομάδα Κλασικού Ιαπωνικού Κινηματογράφου και την Εβδομάδα Σύγχρονου Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, το 2002, ως μέλος της Π.Ε.Κ.Κ. Ήταν καλλιτεχνικός διευθυντής του Πανοράματος Νέων Δημιουργών, στο Ε.Κ.Θ., στη Θεσσαλονίκη, και ιδρυτής της Κινηματογραφικής Λέσχης Solaris, η οποία δραστηριοποιείται πλέον στη Θεσσαλονίκη. Διευθύνει το Αφηγηματικό Εργαστήριο Fabula, που ερευνά τον Ενιαίο Παραστατικό Χώρο. Έχει σκηνοθετήσει τρείς ταινίες μικρού μήκους, οι δύο πτυχιακές για το Master στο πανεπιστήμιο Middlesex, και την ταινία-ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους, «Η αγία της αρχαίας Μαντινείας». ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ «Μέσα από τις βιτρίνες», 8΄, 2009, σκηνοθεσία «Nafasz», 7΄, 2009, σκηνοθεσία «Η αγία της αρχαίας Μαντινείας», 50΄, 2010, ντοκιμαντέρ, σκηνοθεσία «Στιγμή απολιθωμένη», 31΄, 2010, ντοκιμαντέρ, σκηνοθεσία «Η τελευταία λατέρνα», 6΄, 2010, σεναριακή επιμέλεια «Το κλειδί της επιστροφής», 13΄, 2015, σεναριακή επιμέλεια «Το συρματόπλεγμα», 19΄, 2015, σεναριακή επιμέλεια «Στο Τσινάρι», 7΄, 2017, σκηνοθεσία «Sotos, ζωγράφος αει…πράγμων», 2020, 97΄, σκηνοθεσία-φωτογραφία ΒΙΒΛΙΑ «Ο ρυθμός και η μουσική στον κινηματογράφο», του Jean Mitry, μετάφραση, εκδ. Entracte και Σύγχρονη Εκπαίδευση, Αθήνα, 2001 «Τι είναι ο κινηματογράφος;», εκδ. Κέντρο Πολιτιστικών Μελετών, Αθήνα, 2004 «Κώστας Φέρρης», εκδ. Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών, Αθήνα 2004 «Η κωμωδία στον παλιό ελληνικό κινηματογράφο», εκδ. Έλευσις, Τρίπολη, 2006


Copyritght 2022 Thessalonikinfo / All rights reserved