του Γιάννη Φραγκούλη
(ψυχαναλυτής-ψυχοθεραπευτής)
Είχαμε γράψει στην εισαγωγή μας κάποια γενικά στοιχεία που αφορούσαν στον κορωναϊό. Θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι η επιστημονική του ονομασία είναι covid και η δομή του είναι περίπλοκη. Για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε την αποτελεσματικότητα της πρόληψης, έτσι όπως παρουσιάζεται, και των μέτρων προστασίας, έτσι όπως αναγγέλλονται, θα πρέπει να καταλάβουμε πιο μπροστά τη δομή του. Σε αυτό το άρθρο, με παραπομπές σε πανεπιστημιακές εργασίες, θα δώσουμε μία πλήρη εικόνα, η οποία θα φτιαχτεί μετά από προσεχτικό διάβασμα ειδικά των άρθρων στα οποία παραπέμπουμε. Έτσι θα έχουμε μία πλήρη εικόνα και μία λπτομερή γνώση για αυτό το θέμα που συζητάμε.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ
Ο ιός covid ή, για να μιλάμε πιο σωστά, η οικογένεια των ιών covid έχει ξεκινήσει τη δεκαετία του 1960. Τότε δεν είχε δοθεί η πρέπουσα σημασία, ο ιός δεν ήταν τόσο μεγάλος, απλά η μοριακή μορφή του θύμιζε κορώνα και για αυτό πήρε το όνομα coronavirus ή covid, αργότερα. Είναι σαφές ότι η ιστορία του είναι πολύ μεγάλη, εμείς θα σας παραπέμψουμε σε ανάλογα άρθρα που θα ήταν προτιμότερο να τα διαβάσετε, τόσο για την ιστορία όσο και για την εξέλιξή του.
Ο ανθρώπινος κορωναϊός (coroanavirus) αναγνωρίστηκε στη δεκαετία του 1960, είναι υπεύθυνος για ιογενείς ουσίες που πιστοποιούνται στο άνω αναπνευστικό σύστημα στα παιδιά. Από το 2003 τουλάχιστον πέντε νέοι ιοί αυτής της οικογένειας έχουν ταυτοποιηθεί, ανάμεσα σε αυτά σοβαρά αναπνευστικά σύνδρομα του κορωναϊού, τα οποία έχουν προκαλέσει σοβαρές ιώσεις και θανάτους. Ο NL63 αντιπροσωπεύει μία ομάδα που πρόσφατα έχει ταυτοποιηθεί και περιλαμβάνει τα στελέχη NL και New Haven που έχουν ανιχνευθεί σε παγκόσμια κλίμακα. Αυτοί οι ιοί είναι υπεύθυνοι για προβλήματα στο άνω και κάτω αναπνευστικό σύστημα και είναι παθογενεί, ειδικά στον άνθρωπο. Η διασπορά μιας πρόσφατα ανιχνευόμενης ομάδας, το group II ή το HKU1, δεν έχει ταυτοποιηθεί σε ικανοποιητικό επίπεδο. Ο κλάδος της επιστήμης που ασχολείται με αυτή την οικογένεια ιών έχει αναπτυχθεί μόνο τα τελευταία 15 χρόνια. Η επιδημία του SARS έφερε στο φως της επικαιρότητας αυτή την ιολογία. Στο άρθρο αυτό μπορείτε να δείτε την ιστορία, το παρασκήνιο, στα πιο σημαντικά σημεία αυτής της οικογένειας ιών (περισσότερα για την ιστορία του κορωναϊού διαβάστε εδώ).
Πως όμως αναπτύσσεται ο ιός το κορωναϊού; Αρκετά σύνδρομα του ιού (SARS-CoV) και το Middle East Respiratory (MERS-CoV) μεταδίδονται πολύ γρήγορα και αναπτύσσουν μεγάλη παθογένεια στους ιούς που εισέρχονται στον ανθρώπινο οργανισμό από τις αρχές του 21ου αιώνα. Και οι δύο ιοί φαίνεται ότι βρίσκονται στις νυχτερίδες, γενετικά διάφοροι κορωναϊοί που σχετίζονται είτε με το SARS-CoV είτε με το MRS-CoV έχουν διαπιστωθεί παγκοσμίως στις νυχτερίδες. Θα δούμε τη ρίζα και ανάπτυξη αυτών των δύο παθογενών ιών και θα μιλήσουμε για τον τρόπο της πρόσληψης, όπως επίσης για τη διασπορά και τη δυναμική της διαρροής του ιού που την πατρότητά του έχει η νυχτερίδα, σύμφωνα με τα στοιχεία πρόσφατων ερευνών που έγιναν στους χοίρους οι οποίοι δέχτηκαν τον ιό, τη μορφή του SADS-CoV (βλέπε αυτό το άρθρο για την ανάπτυξη του ιού εδώ).
COVID-19 ΔΟΜΗ ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ
Ας δούμε τώρα την παθογένεια της μορφής αυτού του ιού που ονομάζουμε covid19. Ο κορωναϊός που διαπιστώθηκε το 2019, ο COVID-19, δημιούργησε μία πανδημία που μοιάζει με το σύνδρομο του coronavirus2 (SARS-CoV-2) και απαιτεί μεγαλύτερη έρευνα από την επιστημονική κοινότητα. Ο COVID-19 είναι ένας εντελώς διαφορετικός ιός που έχει παρατηρηθεί κλινικά, αλλά είναι δύσκολο να τον μελετήσει με τα απλά παθογενετικά πρότυπα. Θα δούμε το ενδιαφέρον παράδειγμα του damage-response framework (DRF) της μικροβιολογικής παθογέννησης και πως αυτή μπορεί να οργανώσει τις διάφορες μορφές του COVID-19 μέσα από μία σύνθεση όπου υπάρχουν διάφορες υποψίες στις ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, σύμφωνα με τις διαφορετικές μορφές αυτού του ιού. Εστιάζουμε στο μηχανισμό που πλήττει τον αποδέκτη, ιδιαίτερα την ανοσοδιαμεσολαβούμενη λειτουργία, ο DRF είναι σαν ένας φακός που μας διευκολύνει να καταλάβουμε τον COVID-19, την παθογένειά του και να δούμε πως εντατικές θεραπείες θα μπορούσαν να λειτουργήσουν για να εξαλείψουν αυτή την ίωση (διαβάστε για την παθογένεια του COVID-19 εδώ).
Έχοντας δει τη ζωή και τη δυναμική αυτής της οικογένειας του ιού, τώρα θα πρέπει να δούμε τη δομή αυτού του ιού. Ο κορωναϊός είναι ένας μεγάλος, τυλιγμένος ιός μορφής RNA που έχει τόσο ιατρικό όσο και κτηνιατρικό ενδιαφέρον. Το ενδιαφέρον για αυτό τον ιό ξεκίνησε το 2002 με την ταυτοποίηση του ιού που τότε εμφανίστηκε ως μία νέα μορφή της οικογένειας του κορωναϊού που ήταν υπεύθυνος για το Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS). Στη μοριακή του δομή χρησιμοποιεί ασυνήθιστες, για τους ιούς, στρατηγικές για να δομήσει ένα περίπλοκο πρόγραμμα της έκφρασης του γονιδίου του. Ο κορωναϊός αναπτύσσεται με ριβοσώματα (ribosomes) που διαμορφώνονται κατά την μετάφραση των γενοσιμάτων, η σύνθεση των γονιδιωματικών και των πολλαπλών υπογονιδιωματικών στελεχών του RNA και η ύπαρξη προγενετικών ιών, γίνεται με έναν τρόπο που είναι μοναδικός σε αυτό τον ιό που προφυλάσσεται από μεμβράνη και έχει τη μορφή των ιών με δομή RNA. Η πρόοδος της μελέτης αυτής της διαδικασίας βοηθήθηκε από την ανάπτυξη των αντίστροφων γενετικών συστημάτων, εμπόδιο, στο παρελθόν, σε αυτή τη μελέτη ήταν το τεράστιο μέγεθος του γονιδίου του κορωναϊού. Εδώ θα δούμε την κλασική και τη σύγχρονη μελέτη της μοριακής βιολογίας αυτών των παραγόντων του ιού, με ιδιαίτερη έμφαση στη φύση και στην αναγνώριση των δεκτών του ιού, τη σύνθεσή τους RNA και τη μοριακή διαδραστικότητα που ισχύει στη δόμηση των ιών (διαβάστε για τη δομή των κορωναϊών εδώ).
Ας δούμε τώρα τη μοριακή ανάπτυξη του covid-19. Στις αρχές του Δεκέμβρη 2019 οι υγειονομικές αρχές της Κίνας ανακοίνωσαν την ύπαρξη μίας πνευμονίας αγνώστων στοιχείων, όσον αφορά στην καταγωγή της, παρατηρήθηκε στην περιοχή Wuhan, στην επαρχία Hubei. Λίγες μέρες αργότερα αναγνώστηκε ο νέος ιός και ανακοινώθηκε στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα. Αυτός ο νέος κορωναϊός πήρε το προσωρινό όνομα 2019-nCov και αργότερα μετονομάστηκε σε SARS-CoV-2, σύμφωνα με το Coronavirus Study Group του International Committee on Taxonomy of Viruses. Ο SARS-CoV-2 ανήκει στην οικογένεια Coronaviridae, στο γένος Betacoronavirus και στο υπογένος Sarbecovirus. Ο ιός μεταδόθηκε σε όλο τον κόσμο, είναι υπεύθυνος για χιλιάδες θανάτους, για εμπλοκή σε πολλά συστήματα υγείας και σε τεράστιες παρενέργειες στα οικονομικά συστήματα, σε όλο τον κόσμο. Εδώ θα δούμε την επιδημιολογία, τη φυλογέννηση , την ομολογία και τη μοριακή διάγνωση του SARS-Cov-2. Η φυλογενετική ανάλυση είναι ουσιαστική για την κατανόηση της ανάπτυξης του ιού, ενώ το μοντέλο της ομολογίας είναι ενδιαφέρον για να δούμε τις στρατηγικές του ιού και τις θεραπείες. Με υψηλής ανάλυσης μεθόδους μπορούμε να βρούμε την ταυτότητά του, την ταυτοποίηση της ζωικής πηγής και την εκτέλεση των ελέγχων (Διαβάστε τη μοριακή ανάπτυξη του ιού εδώ).
Τέλος, θα αναφερθούμε στο μοριακό μήκος, στην εξάπλωση του ιού και στους τρόπους προφύλαξης από αυτόν. Θα δούμε αν και κατά πόσο μία μάσκα μπορεί να προφυλάξει και, ειδικά, ποιο είδος μάσκας. Θα κρατήσουμε όμως τους κλασικούς τρόπους προφύλαξης, την απόσταση (1,5 μέτρου ή 3 μέτρων στο φτέρνισμα), το τακτικό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι με αφρό και χλιαρό νερό, εναλλακτικά το πλύσιμο των χεριών με αντισηπτικό, να μη βάζουμε τα, ενδεχομένως, μολυσμένα χέρια μας στις τέσσερις αναπνευστικές θύρες (μάτια, αυτιά, στόμα, μύτη). Εδώ θα δούμε επίσης τη βιολογία του ιού και τα χαρακτηριστικά της προσβολής από αυτόν σε έναν άνθρωπο (διαβάστε για τα χαρακτηριστικά του ιού και της προφύλαξης από αυτόν εδώ).
