Αυτό είναι το ερώτημα που βασανίζει αυτό το ενήλικο άτομο που του έχει ανατεθεί να κάνει αυτά που πρέπει έτσι ώστε να κοιμηθεί ένα μωρό, συνήθως αυτό το ενήλικο άτομο είναι η μητέρα ή ο πατέρας του. Κατά κανόνα, αυτό το πρόβλημα απαιτεί λύση όταν θα πρέπει το παιδί να είναι ήρεμο για να μην ενοχλεί τους άλλους, είτε επειδή θα κάνουν μία δουλειά είτε επειδή θέλουν να ηρεμήσουν, και όταν θα πρέπει να κοιμηθεί για το βραδινό του ύπνο. Όσο και αν φαίνεται ότι αυτό το θέμα είναι απλό, ουσιαστικά είναι πολυσύνθετο.
Θα ξεκινήσουμε απ’τη θεμελιώδη διαπίστωση ότι ένα μωρό διαφέρει, στο θέμα της ψυχολογίας του, από έναν ενήλικα σε ένα μόνο σημείο: το μωρό βασανίζεται από δύο βασανιστικά προβλήματα που του δημιουργούν νεύρα φτάνοντάς το πολλές φορές στην υστερία, αυτά είναι το πότε θα τραφεί και αν είναι καθαρό και άνετο με την πάνα του. Ένα ενήλικο άτομο έχει δεκάδες προβλήματα που τον οδηγούν καθημερινά σε μία κακή νεύρωση ή σε μία υστερία. Τι κάνουμε τότε;
Ξεκινούμε απ’το δεδομένο ότι ένα μωρό, απ’την πρώτη στιγμή που γεννιέται, βρίσκεται σε έναν εχθρικό κόσμο. Από εκεί που κανόνιζε μόνο του πως και πότε θα φάει, στη μήτρα της μάνας του, μέσω του ομφαλίου λώρου, τώρα πρέπει να αναζητήσει μόνο του την τροφή του και δεν μπορεί. Έχει ανάγκη τη βοήθεια των άλλων αλλιώς θα πεθάνει. «Κινδυνεύω ή δεν κινδυνεύω τώρα;», κάπως έτσι θα μπορούσε να τεθεί αυτό το ερώτημα που του έρχεται στο μυαλό κάθε δευτερόλεπτο όταν πρόκειται να κανονίσει τα της επιβίωσής του, όχι όταν είναι ήρεμο και ασχολείται με την αντίληψη της πραγματικότητας. Αναφερόμαστε στο μεγάλο ή μικρό βαθμό της ανασφάλειας που μπορεί να έχει ένα μωρό. Αυτό του δημιουργεί πολύ μεγάλο άγχος.
Αυτές οι μικρές ή οι μεγάλες ποσότητες άγχους συσσωρεύονται και εμφανίζονται ως μία στιγμή ανησυχίας, έντονου εκνευρισμού ή υστερίας. Οδηγώντας το παιδί στο κρεβατάκι του διαπιστώνουμε ότι αυτή η αγχώδης εκδήλωση συναισθημάτων εκδηλώνεται, τις περισσότερες φορές, με έντονο τρόπο. Το έχουμε ξεβολέψει και το οδηγούμε σε ένα άλλο μέρος που δεν ξέρει ποιο είναι. Ας κάνουμε την προετοιμασία μας. Ας ετοιμάσουμε το τοπίο ηρεμίας.
Απ’τη δεύτερη εβδομάδα της ζωής του καλό θα είναι να του δημιουργούμε την αίσθηση που αργότερα θα τον οδηγήσει στην απάντηση των ερωτημάτων, όπως τι σημαίνει νύκτα, ποιες οι προϋποθέσεις του ύπνου, γιατί θα πρέπει να είναι ήρεμο όταν πάει να κοιμηθεί. Χαμηλώνουμε τα φώτα, μειώνουμε την ένταση της φωνής μας και των ήχων των συσκευών που τον παράγουν, τηλεόραση, ηχητικά συστήματα κ.λπ., λίγο πριν να φτάσει η ώρα να κοιμηθεί. Απ’τη δεύτερη εβδομάδα αυτό δεν είναι αναγκαίο, το μωρό κοιμάται συνέχεια, αλλά έτσι το μαθαίνουμε πως να συμπεριφέρεται στο μέλλον, το διδάσκουμε συμπεριφορές.
Με πολύ απαλό τρόπο το παίρνουμε αγκαλιά και με αργά βήματα το οδηγούμε στο κρεβάτι του. Το βάζουμε εκεί με απαλό τρόπο. Έχουμε φροντίσει το δωμάτιο να έχει χαμηλό φωτισμό. Θα ξυπνήσει αν κοιμάται. Αυτό συμβαίνει επειδή έχει ξεβολευτεί και ουσιαστικά, νιώθει ανασφάλεια, έρχεται ξανά ο εκνευρισμός. Θα πρέπει να το ηρεμήσουμε πριν να του δείξουμε ότι ήρθε η ώρα να κοιμηθεί. Ο τρόπος να ηρεμήσει ένα μωρό είναι περίπλοκος, ο δικός μας όμως είναι μοναδικός, αυτόν που έχει συνηθίσει αυτόν θα κάνουμε και αυτή τη φορά. Το χαϊδεύουμε απαλά, του μιλάμε σιγά-σιγά με πολύ χαμηλή φωνή κ.ο.κ. Τους διαφορετικούς τρόπους που ηρεμούμε ένα μωρό θα εξετάσουμε σε άλλο κείμενό μας.
Επεμβαίνουμε στα μέλη του που είναι η εκδήλωση του άγχους του, που εκδηλώνουν υπερκινητικότητα, έτσι ώστε να αισθανθεί την ασφάλεια που έχει επανέρθει. Μιλάμε, πλησιάζοντάς το, με πολύ απαλό τρόπο, του λέμε ότι θα πρέπει να κοιμηθεί. Θα πρέπει να είμαστε πολύ ήρεμοι και να το δείχνουμε, σε αντίθετη περίπτωση θα καταλάβει αμέσως τον εκνευρισμό μας και θα επανέλθει η ανασφάλεια και το άγχος του. Όταν έχουμε βεβαιωθεί ότι έχει ηρεμήσει τον προετοιμάζουμε για τον ύπνο του. Εδώ θα μιλήσει η γλώσσα του σώματος μόνο.
Δεν του μιλάμε. Ο δείκτης ότι τώρα θα κοιμηθεί είναι κάτι συγκεκριμένο και για το κάθε παιδί μοναδικό. Το χάιδεμα του κεφαλιού, μία απαλή μάλαξη στη κοιλιά, το χάιδεμα του κροτάφου κ.ά. Όταν κλείνει τα μάτια του φεύγουμε σιγά-σιγά και χωρίς θόρυβο απ’το οπτικό του πεδίο. Στην αρχή μπορεί να μην κοιμάται αλλά μετά από λίγο καταλαβαίνει ότι θα πρέπει να κοιμηθεί και το κάνει. Κανόνας είναι ότι το ενήλικο άτομο που έχει αναλάβει να το κοιμίσει θα πρέπει να ενεργεί χωρίς την παρέμβαση κανενός άλλου.
Όλα αυτά βέβαια συμβαίνουν σε κανονικές περιπτώσεις. Δεν έχουμε αναφερθεί σε περιπτώσεις παιδιών που είναι άρρωστα ή έχουν κάποιο νευρολογικό πρόβλημα, γιατί τότε η αντιμετώπιση μας θα είναι διαφορετική και θα την έχει υποδείξει ο γιατρός μας. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να ξέρουμε ότι ο ύπνος είναι ο πλέον σημαντικός, σε οποιαδήποτε μορφή του, ήσυχος ή ανήσυχος, διότι με αυτόν αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα, εισπράττει στοιχεία απ’αυτή, δομεί το χαρακτήρα του φτιάχνει το οικοδόμημα που θα έχει ολοκληρώσει στην ηλικία των τριών ετών, κάτι που είναι το πλέον βασικό για όλη την υπόλοιπη ζωή του.
Γιάννης Φραγκούλης
