προσπάθεια ριζικής ανατροπής
γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης*
Τι γιορτάζουμε την 25η Μαρτίου κάθε έτους; Ποια ήταν τα πραγματικά γεγονότα; Γιατί έγινε αυτή η παραχάραξη της ιστορίας; Σε αυτά τα ερωτήματα θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε σε αυτό το σημείωμά μας. Θα δούμε ότι το βαθύτερο νόημα της επανάστασης του 1821 που δεν είναι άλλο από τη ριζική ανατροπή των ισχυόντων παραγωγικών μηχανισμών της κοινωνίας, όπως ήταν δομημένη τότε. Η προέκτασή του έχει να κάνει με τον κινηματογράφο και το θέατρο, παραπομπή του θα υπάρχει στο τέλος αυτού του κειμένου.
Όλα ξεκίνησαν από μία συνάθροιση τριών ανθρώπων, στην Οδησσό. Δημιουργήθηκε η Φιλική Εταιρεία, μαζεύτηκαν λεφτά για να γίνει δυνατή η επανάσταση των Ελλήνων. Τι προϋπήρχε; Το ιδεολογικό υπόβαθρο που ήθελε ο ελληνισμός να μην είναι πλέον υπόδουλος στην οθωμανική κυριαρχία. Ακόμη, κάποιες επαναστάσεις που πνίγηκαν στο αίμα, οι περισσότερες με τη βοήθεια των ξένων δυνάμεων. Τέλος, η επανάσταση των υπόδουλων Γάλλων υπηκόων στο βασιλικό καθεστώς και η κυριαρχία της γαλλικής αστικής τάξης, ως ορίζουσα τη διακυβέρνηση της κοινωνίας, με τη δημιουργία της πρώτης δημοκρατίας στη Γαλλία.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Ήταν όλοι οι Έλληνες ενωμένοι; Η απάντηση είναι όχι. Αυτοί που δεν ήθελαν την επανάσταση εναντίον των Οθωμανών ήταν οι προεστοί, οι οποίοι τα είχαν καλά με το καθεστώς των Οθωμανών, αφού εισέπρατταν μέρος του φόρου, και η επίσημη Εκκλησία, αφού είχε προνόμια από φιρμάνια του Σουλτάνου, εφόσον διευκόλυνε το καθεστώς του. Έτσι οι προεστοί της Μάνης, μετά από πίεση των υπόδουλων και εξαθλιωμένων τάξεων, ανακήρυξαν την επανάσταση στις 23 Μαρτίου, στο ναό της Υπαπαντής, στην Καλαμάτα. Απλά, την 25η Μαρτίου δεν έγινε απολύτως τίποτε. Τότε γιατί μετατέθηκε η ημερομηνία της επανάστασης δύο μέρες μετά;
Δεν υπήρχε τότε η ανάγκη να συνδεθεί αυτή η επανάσταση με μία ιερή ημερομηνία: ήταν από μόνη της ιερή. Όταν το κράτος αποφάσισε να απολέσει τον κοσμικό του χαρακτήρα και να απανενδυθεί το εκκλησιαστικό του μανδύα, τότε η ημερομηνία της κήρυξης της επανάστασης ταυτίστηκε με το καλό νέο της χριστιανοσύνης, τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, ότι δηλαδή κυοφορούσε τον γιο της που θα γινόταν ο νέος θεός.
Για να εδραιωθεί αυτό το ιδεολόγημα, η ταύτιση του Ευαγγελισμού με την κήρυξη της επανάστασης του 1821, υπήρξαν διάφορες αντιλήψεις που ανέβαζαν τη σπουδαιότητα της Εκκλησίας στη διατήρηση του ελληνικού πνεύματος και του εθνικού φρονήματος. Ένα από αυτά είναι το ιδεολόγημα του κρυφού σχολείου (βλέπε περισσότερα εδώ). Ο λόγος είναι πολύ απλός: ο βασιλιάς ή ο κυβερνήτης ορίζονται ελέω θεού, άρα είναι δύσκολο ή απαγορευτικό να αμφισβητηθούν και να υπάρξει η ανατροπή τους. Η υποδούλωση του λαού θα είναι αιώνια.
ΤΟ ΚΟΣΜΙΚΟ ΝΙΚΑ ΤΟ ΘΕΟΚΡΑΤΙΚΟ;
Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, αρκάς στην καταγωγή, αγράμματος αλλά έξυπνος, με στρατηγικό νου, θέλει να κάνει την επανάσταση, για αυτό θα συνεννοηθεί με τους μανιάτες προεστούς, τον Ιανουάριο του 1821, θα προετοιμάσει την επανάσταση. Οι Έλληνες που ήταν μορφωμένοι αψηφούν τα προστάγματα της επίσημης Εκκλησίας, τις εντολές του Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης, έχουν με το μέρος τους ένα κομμάτι του κλήρου, ξεσηκώνουν τους υπόδουλους συμπατριώτες τους και τους δημιουργούν το αίσθημα της ανάγκης για εθνική ανεξαρτησία.
Η πρώτη ρήξη του θεοκρατικού με το κοσμικό κράτος ήταν όταν δολοφονήθηκε ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας, ο Ιωάννης Καποδίστριας. Οι προεστοί που βλέπουν ότι χάνουν τα προνόμιά τους συμμαχούν με τους κληρικούς, δολοφονούν τον κυβερνήτη της χώρας τους και φέρνουν το βασιλιά, έναν ξένο, ενώ υπήρχαν συζητήσεις για το ποιος θα γίνει βασιλιάς στην Ελλάδα, κάποιοι υποστήριζαν ότι αυτός θα έπρεπε να ήταν βαλκάνιος. Τότε, επί της πρώτης βασιλείας, με βασιλικό διάταγμα ορίζεται ότι επίσημη ημερομηνία της επανάστασης του 1821 είναι η 25η Μαρτίου 1821 (βλέπε περισσότερα εδώ). Άλλωστε υπάρχουν ιστορικές μαρτυρίες που υποστηρίζουν την αντίθετη άποψη από αυτή του βασιλικού περιγύρου που θέλει να πάρει με το μέρος του την Εκκλησία.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ
Είναι ευνόητο ότι έχουμε μία μεταστροφή 180ο. Αν η επανάσταση των Ελλήνων είχε ως σκοπό να ιδρύσει ένα ελληνικό κράτος αυτεξούσιο, με αυτές τις καπηλεύσεις της Ιστορίας μεταβαίνουμε σε μία άλλη υποδούλωση: σε αυτή των απόκληρων Ελλήνων στους θρησκευτικούς άρχοντες που μπορούν να βοηθήσουν στην υποταγή του Έλληνα στη συντηρητική άποψη που θέλει το λαό να είναι υποταγμένος σε ένα καθεστώς που θα διατηρήσει την ταξική διαστρωμάτωση, άρα την εξουσία της άρχουσας τάξης και την εκμετάλλευση των λαϊκών στρωμάτων, των παραγωγικών δυνάμεων, από την τάξη που κανονίζει την κοινωνική διακυβέρνηση.
Έχουμε λοιπόν μία σπουδαία μεταλλαγή. Η εθνική επανάσταση είχε και ταξικό προσδιορισμό, κάτι που αλλάζει άρδην. Ο Έλληνας δεν έχει πλέον τη δυνατότητα να επαναστατήσει, να ορθοποδήσει, να πάρει την τύχη του στα χέρια του. Είναι καταδικασμένος να αφήνεται στα χέρια αυτών που θα τον προστατέψουν (βλέπε περισσότερα εδώ και εδώ). Αλλά, ποιος θα μας προστατέψει από τους προστάτες; Η απάντηση είναι ο λαός. Αυτό είναι μία αλήθεια που, δυστυχώς, δε συμφέρει κανένα.
ΡΙΖΙΚΗ ΑΝΑΤΡΟΠΗ ΠΟΤΕ;
Όταν λέμε «κανένα» εννοούμε και τις δυνάμεις της επίσημης αριστεράς που δε θέλουν την πλήρη ρήξη, αλλά μία κατευθυνόμενη ανατροπή με σκοπό την ίδρυση μιας νέας κυρίαρχης τάξης. Το βαθύτερο νόημα της επανάστασης του 1821 είναι αυτή η ουσιαστική και ριζική ανατροπή, η οποία ακόμα δεν έχει γίνει και, ίσως, δε θα γίνει ποτέ.
Άλλωστε η Ιστορία δεν είναι τίποτε άλλο από την καταγραφή της βίας, επίσημης ή μη, από τότε που υπήρξε αυτό που ονομάζουμε πολιτισμό και το φέρνουμε σε αντιπαράθεση με την πρωτόγονη ζωή (βλέπε το βιβλίο του Έριχ Φρομμ, «Η ανατομία της ανθρώπινης καταστροφικότητας», εκδ. Μπουκουμάνη) και με τη σκέψη του άγριου (βλέπε το βιβλίο του Κλωντ Λέβι-Στρος, «La pansée sauvage», εκδ. Plon). Μένει να δούμε αυτό τον «άγριο» μέσα μας -αυτόν τον «άγριο» που δεν έχει καμία σχέση με τον άγριο-, να τον καταλάβουμε και να τον ανατρέψουμε για να δημιουργήσουμε έναν πολιτισμό στην υπηρεσία του ανθρώπου.
*παραστασιολόγος και ψυχαναλυτής
